4 мыңнан астам қазақстандыққа донорлық ағза трансплантациясы қажет. Көбісі кезегін күтпей өмірден өтуде. Осыған байланысты мамандар азаматтарды қайтыс болғаннан кейінгі донорлық бастамасын қолдауға шақырады.
Жыл сайын шет елдерде өмірден өткен жүздеген адам мыңдаған азаматтың өмірін сақтап донор болады Қазақстанда мұндай статистика мүлдем жоқ.Қайтыс болған азаматтардың туыстары трансплантациялауға келісім бермейді. Бір жыл ішінде біздің елімізде қайтыс болғаннан кейінгі донорлықтың тек 5-7 жағдайы тіркеледі. Статистиканың артпауы көптеген қазақстандықтардың трансплантациялауға тыйым салатын діни сенімдері немесе органдарды алу үшін науқасты емдемей қояды деген қорқынышқа байланысты. Трансплантация дәрігерлері мифтерді жоққа шығарды. Әрбір дәрігер үшін бірінші кезектегі міндет – науқастың өмірі мен денсаулығын сақтап қалу. Сондықтан органдарды трансплантациялауды ми өлген жағдайда ғана жасауға болады. Бұл ретте донорда қандай да бір патологиялар мен аурулар болмауы тиіс. Органдарды тек бір тәулік ішінде алуға болады. Осы уақыттан кейін адамның биологиялық өлімі басталады.
Айдар Ситқазинов – ҚР ДСМ транспланттауды үйлестіру жөніндегі республикалық орталықтың директоры
Қайтыс болғаннан кейін донор да, реципиент те бір-бірін білмейді. Трансплантация процесіне 70-ке жуық медицина қызметкері қатысады. Донор пайда болатын медициналық ұйымнан бастап. Трансплантация орталықтары, санитарлық авиация арнайы бригадалар жұмылдырылған. Бұл процесс қан тобының үйлесімділігіне тексеру жүргізілетін зертханамен аяқталады.
Әзірге елде ағзалардың өмір бойы донорлығы белсенді қолданылады. Үмітсіздіктен науқас адамның туыстары мен жақындары оған өз мүшелерін беруге келіседі, бірақ бұл донор үшін ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін. Бүгінде Қазақстанда 4100 пациент ағзаларды, негізінен бүйректе трансплантациялауды қажет етеді. Олардың ішінде 103 бала бар. Біздің облыста трансплантацияны 150 адам күтуде.
Айдар Ситқазинов – ҚР ДСМ транспланттауды үйлестіру жөніндегі республикалық орталықтың директоры
2021 жылғы бір оқиғамен бөліскім келеді. Төрт баласы бар отбасы. Алдымен қызында бүйрек ауруы пайда болды. Анасы бүйрегін берді. Содан кейін ұл туады, ал ұлда да тура осындай проблема бар. Алайда, ананың бүйрегі көп емес, ал әкесінің бүйрегі сәйкес келмейді. Сондықтан мұнда тек өлімнен кейінгі донорлық мүмкін.
Сонымен қатар, дін ағзаларды трансплантациялауға тыйым салады деген мифте жоққа шығарылды.
Мақсат Ботаханов – Абай облысының дін проблемаларын зерттеу орталығының маман-теологы
Адам қаласа тірі кезінде. Егер мен дүниеден қайтып кететін болсам, менің ағзам мүшелерім біреуге септігі тиіп жататын болса, сол адамның өмір сүрүіне себепкер болып жататын болса, одна мен рұқсатымды беремін айтатын болса, шариғат қолдайды.
Қазір өлімнен кейінгі органдарды трансплантациялау елдің республикалық орталықтарында жүргізілуде, енді бұл саланы өңірлерде де дамыту жоспарлануда. Алайда, аймақтандыру мәселесі жабдықты дайындауды, Реципиенттерді сапалы оңалтуды және мамандарды оқытуды талап ететін ұзақ процесс.
Айдар Ситқазинов – ҚР ДСМ транспланттауды үйлестіру жөніндегі республикалық орталықтың директоры
Бізде республикалық орталықтар бұл әдісті жақсы меңгерген, сондықтан шетелге барудың қажеті жоқ. Қазақстанда бізбен бірге білім алуға болады. 10 жылдан астам уақыт бойы біздің қазақстандық хирургтар осымен айналысып келеді. Бұл-Сызғанов хирургиясының ғылыми орталығы, кардиохирургиялық орталық. Бұл орталықтардың мамандары келіп, көмектесе алады. Менің ойымша, бұл ешқандай проблема болмайды.
Біздің елімізде 18 бен 62 жас аралығындағы адам қайтыс болғаннан кейін донор бола алады. Қайтыс болғаннан кейінгі бір донор жеті адамның өмірін сақтап қалуы мүмкін.
Аружан Таубекова